به گزارش همشهری آنلاین به نقل از فارس، در خصوص بررسی زوایای پنهان و کمتر گفته شده زندگی مجذومان ساکن در مشهد، با کتابی جامع درباره تاریخچه زندگی جذامی‌ها به نام «آستان قدس رضوی و موقوفه محراب‌خان» اثر «نورالدین حسین سنابادی عزیز» آشنا شدیم.
آنچه در ادامه می‌خوانید شرح گفت‌وگوی خبرنگار ما با نورالدین حسین سنابادی عزیز، نویسنده کتاب «آستان قدس رضوی و موقوفه محراب‌خان» است.
کاهش روز افزون املاک و امکانات جذامیان در مشهد
نورالدین حسین سنابادی عزیز در خصوص هدف خود از نگارش کتاب «آستان قدس رضوی و موقوفه محراب‌خان» بیان کرد: این کتاب به سفارش انجمن حمایت از جذامیان گردآوری و نوشته شد و تصمیم بر این بود، این کتاب به عنوان فصل‌الخطابی بر موضوعات پیرامون وضعیت و تاریخ جذام در ایران باشد.
وی در خصوص زمان شروع مطالعات خود عنوان کرد: از سال ۱۳۸۵ مطالعات خودم را در این رابطه شروع کردم و ماحصل آن به صورت مقاله‌ای تحت عنوان «جذامیان و خراسان رضوی» سال‌ها قبل چاپ و منتشر شد.
نویسنده کتاب «آستان قدس رضوی و موقوفه محراب‌خان» ادامه داد: سامان‌دهی و حمایت از مجذومین در پی دستور میرزا عبدالوهاب‌خان آصف‌الدوله؛ تولیت وقت آستان قدس رضوی در سال‌های (۱۳۰۱_۱۳۰۳) ه. ق صورت گرفت و به این ترتیب جذامیان از سطح شهر مشهد جمع‌آوری شدند.
سرپرستی افراد جذامی توسط آستان قدس رضوی در گذشته‌ای نه چندان دور
سنابادی به کمک‌های بسیار آستان قدس رضوی به افراد جذامی در اوایل قرن حاضر نسبت به سال‌های اخیر و سرپرستی آنها توسط این نهاد در رژیم سابق اشاره و یادآوری کرد: مرحوم آیت‌الله طبسی مبلغ ۵۰۰ هزار تومان از موقوفات آستان قدس رضوی را برای سامان‌دهی امور جذامیان اختصاص می‌داد اما اطلاعی ندارم که این کار اکنون نیز ادامه دارد یا خیر.
وی با بیان این‌که این کتاب ماحصل مطالعات ۱۰ ساله و مقالات متعدد وی در ابعاد مختلف و موضوعات وابسته به جذام در ایران است، اظهار کرد: با شروع مطالعات و جست‌وجو اسناد متوجه شدم بیش از ۵۰۰ برگ سند قدیمی در خصوص جذامیان و اقدامات و فعالیت‌های آستان قدس رضوی در خصوص جذامیان وجود دارد که ۲۰۰ عدد از این اسناد منحصر به فرد است.
وقف‌نامه‌ای که اشاره مستقیم به جذامیان شده باشد وجود ندارد
نویسنده کتاب «آستان قدس رضوی و موقوفه محراب‌خان» در خصوص وقفیات مربوط به جذامیان یادآور شد: وقف نامه‌ای که در آن مستقیما به جذامیان اشاره شده باشد و متعلق به آنها باشد وجود ندارد، هر آنچه وقف‌نامه داریم برای درمان و رسیدگی به بیماران صعب‌العلاج است.
سنابادی تصریح کرد: با توجه به این‌که بیماری جذام نیز در زمره بیماری‌های صعب‌العلاج در آن زمان بود از همین رو بخشی از درآمد وقف‌نامه‌ای موسوم به ۳۷۱۰ را برای افراد مبتلا به جذام اختصاص دادند.
طرح‌های توسعه شهری اطراف حرم، محل درآمد جذامیان را از بین برد
وی با اشاره اسناد بسیاری که از محل درآمد موقوفه محراب‌خان برای افراد جذامی در زمان گذشته هزینه شده، در خصوص اقدامات میرزا عبدالوهاب خان آصف‌الدوله؛ نایب تولیت آستان قدس رضوی برای جذامیان توضیح داد: این نایب تولیت از محل وقف محراب‌خان مقرری برای امرار معاش جذامیان قرار داد و آب انبار و حمام و مسجدی در کوچه نوغان مشهد ساخت و درآمد حاصل از آن را وقف جذامی‌ها کرده بود که همه آن ساختمان‌ها هم‌اکنون در طرح‌های توسعه شهر از بین رفته است!
تعلق بیمارستان هاشمی‌نژاد مشهد به جذامی‌ها
پژوهشگر و محقق تاریخ شفاهی ایران با اشاره به زمین‌های وسیع و املاک گسترده وقف محراب‌خان در زمان گذشته بیان کرد: بیمارستان هاشمی‌نژاد در اراضی موقوفه محراب‌خان برای جذامیان در سال‌ها قبل ساخته شده است و هم‌اکنون نیز این بیمارستان یک مبلغ به عنوان اجاره بها به انجمن حمایت از جذامیان می‌دهد که البته مبلغ این اجاره بها در مقابل ارزش واقعی اجاره این بیمارستان بسیار اندک است.
سنابادی تصریح کرد: در گذشته این بیمارستان و یک سری ساختمان‌ها و خانه‌های اطراف آن اختصاصا برای سروسامان دادن به جذامیان ساخته شده بود و به آنها تعلق داشت و دختر حاج حسین ملک و خانواده خیامی اماکن زیادی را در بیمارستان هاشمی‌نژاد ساختند(از جمله خوابگاه پرستاران و پزشکانی که از خارج آمده بودند و در آنجا اقامت گزیده بودند).
وی در ادامه سخنانش از تعلق ساختمان آسایشگاه به جذامیان خبر داد و گفت: تمام اسناد متعلقات جذامی‌ها موجود و در انتهای کتاب چاپ شده است.
پژوهشگر و محقق تاریخ شفاهی ایران به افراد خیری همچون آیت‌الله میرزا جواد آقا تهرانی، بازرگانی و محمد تقی شریعتی اشاره کرد و گفت: این گروه در اوایل این قرن برای نجات جذامیان از بیغوله‌هایی که در آن می‌زیستند تلاش بسیاری کردند و اولین گام‌ها را برای جلب مشارکت‌های مردمی و خیرین برای بهبود شرایط جذامیان برداشتند.
سنابادی ادامه داد: قبل انقلاب از طرف آستان قدس رضوی بابت درآمد موقوفه محراب‌خان سهم بیشتری به جذامی‌ها داده می‌شد و شاید یک علت آن این بود که در آن زمان به بیماری‌های صعب‌العلاج دیگری این درآمد اختصاص نمی‌یافت.
مجهزترین امکانات روز دنیا روزگاری در اختیار مجذومان بود
وی در ادامه سخنانش به امکانات و تجهیزاتی مدرن به کار رفته شده برای رفاه حال جذامیان در دهه ۳۰ و ۴۰ هجری شمسی اشاره کرد و گفت: خیران آن زمان محل اقامت مجذومان به انضمام یک بخش جراحی را که ۱۳۰ اتاق داشته و اکنون در اختیار بیمارستان هاشمی‌نژاد است، برای مجذومان ساختند، این ساختمان برای رفاه حال افراد جذامی به امکانات مدرنی همچون شیر آب الکترونیکی، تجهیزات مدرن و روز دنیا، اتاق مخصوص نقاشی و کاردستی مجهز بوده که امروز از آن تنها خاطره و نامی باقی مانده است.
دهکده رضوی وقف جذامیان بود
پژوهشگر و محقق تاریخ شفاهی ایران به ساخت دهکده راجی(رضوی) برای مجذومان هم اشاره کرد و توضیح داد: این دهکده ۶۰ هزار هکتاری در نزدیکی بجنورد، بسیار پیشرفته بود و به روزترین امکانات و وسایلی که در آن زمان در دنیا موجود بود، مجهز بود به طوری که در اثر مدیریت صحیح و امکانات کافی ساکنان جذامی دهکده را به افرادی مستقل و بی‌نیاز به دنیای خارج تبدیل کرده بود به عنوان مثال در این فرودگاه، بیمارستان، مدرسه، پست، کتابخانه، سینما، بانک، تلفنخانه، بازارچه و گاوداری وجود داشت، اما متاسفانه هم‌اکنون هیچ اثری از آن آثار نیست و همه از بین رفته است.
سنابادی تاکید کرد: دهکده راجی از لحاظ سطح امکانات و رفاه در دنیا بی‌نظیر بوده است و اتباع اروپایی و آمریکایی بسیاری در آنجا خانه داشتند و زندگی می‌کردند، این دهکده و اراضی آن همه وقف جمعیت کمک به جذامیان بود و تمام اسناد آن موجود است.
وی افزود: ساکنان دهکده راجی نه تنها مستقل و خود کفا بودند بلکه تمام لبنیات و گوشت شمال خراسان را نیز تامین می‌کردند و زبانزد خارجیان بودند.
پژوهشگر و محقق تاریخ شفاهی ایران با تاسف اظهار کرد: بعد از انقلاب این دهکده به کمیته امداد واگذار شد و در اثر عدم مدیریت صحیح تمام آن امکانات از بین رفت.
سنابادی بیان کرد: متاسفانه علی‌رغم تلاش فراوان انجمن حمایت از جذامیان در سال‌های بعد از انقلاب برای باز پس‌گیری آنجا و موافقت آیات عظام و رهبری بر این واگذاری مجدد و ارائه اسناد دال بر تعلق این دهکده به مجذومان، این کار انجام نشد.
وی با اشاره به پس‌انداز ۵۰ میلیون تومانی این دهکده در اوایل انقلاب در اثر تولید کار و محصولات کشاورزی در آنجا ادامه داد: اما از زمانی که دهکده به کمیته امداد واگذار شد نه تنها رونق سابق را دیگر پیدا نکرد و درآمدزا نبود بلکه هر سال مبالغی را نیز کمیته امداد در قالب بودجه برای مدیریت دهکده از دولت دریافت می‌کرد.
پژوهشگر و محقق تاریخ شفاهی ایران اضافه کرد: اگر مانند سابق دهکده به جذامی‌ها تعلق داشت الان جذامی‌ها بی‌نیاز و مستقل بودند اما متاسفانه از وقتی به کمیته امداد واگذار شده بسیاری از ساختمان‌ها و تاسیسات خراب شده است و اثری از آن رونق و آبادانی سابق نیست.
سنابادی گفت: متصدیان انجمن حمایت از جذامیان می‌گویند آنچه به ما تعلق داشته و از ما گرفته شده است را به ما بازگردانید ما چیزی دیگری نمی‌خواهیم.
متعلقات فراوان جذامی‌ها در هاله‌ای از ابهام
وی ادامه داد: در سال ۱۳۰۸ یک ساختمان مخصوص جذامی‌ها ساخته شد و در سال‌های بعد ۴۰ دستگاه دیگر برای مجذومان احداث شد و بیمارستان شهید هاشمی‌نژاد، آمفی تئاتری که در این بیمارستان وجود دارد و ساختمانی که متعلق به راهبه‌های فرانسوی بود همه این املاک برای رفاه حال مجذومان ساخته شده و اسناد تمام آن موجود است که به جذامی‌ها تعلق داشته که الان خیلی از قسمت‌ها در اختیار آنها نیست.
پژوهشگر و محقق تاریخ شفاهی ایران تصریح کرد: هم‌اکنون دانشگاه علوم پزشکی از بابت بیمارستان شهید هاشمی‌نژاد سالانه به جذامی‌ها اجاره می‌پردازد که البته در مقابل اجاره‌بهای واقعی آن بسیار اندک است.
سنابادی به حمام و رخت‌شورخانه‌ای که برای جذامی‌ها در محوطه بیمارستان هاشمی نژاد ساخته شده بود اشاره کرد و افزود: بیمارستان هاشمی‌نژاد صرفا برای استفاده جذامی‌ها و درمان آنها ساخته شده بود و در سال‌های بعد بخش‌های دیگر به این بیمارستان افزوده شد.
انجمن قوی حامی اصلی مجذومان
سنابادی تاکید کرد: در گذشته پشتوانه جذامی‌ها انجمنی بسیار قوی بود که نمایندگی اصلی آن در تهران بود و شرح کامل تشکیل این انجمن را به طور مفصل در کتاب «آستان قدس رضوی و موقوفه محراب‌خان» توضیح داده شده است.
وی وضعیت جذامی‌ها در دهه‌های ۴۰ و ۵۰ شمسی را بسیار مطلوب توصیف کرد و علت آن را فعالیت‌ها و تلاش‌های موفقیت‌آمیز اعضای انجمن حمایت از جذامیان در آن زمان و خیران بزرگ حاضر در آن و تلاش‌های پزشکان و پرستاران خارجی مقیم در ایران به جهت کمک به جذامیان برشمرد.
جابه‌جایی‌های مکرر مجذومان توسط دانشگاه علوم پزشکی مشهد
پژوهشگر و محقق تاریخ شفاهی ایران در ادامه سخنانش به جابه‌جایی‌های مکرر جذامی‌ها توسط دانشگاه علوم پزشکی اشاره کرد و توضیح داد: در سال ۱۳۵۹ طی توافق‌نامه‌ای بیمارستان بوعلی به انجمن خیریه حمایت از جذام واگذار شد و معلولان از بیمارستان هاشمی‌نژاد به بیمارستان بوعلی منتقل شدند.
سنابادی ادامه داد: انجمن حمایت از جذام برای آماده‌سازی بیمارستان بوعلی برای اسکان جذامی‌ها و کسب رضایت آنها در آن جا هزینه بسیار زیادی را انجام داد اما بعد از ۱۲ سال اقامت مجذومان در پی سیاست اداره بهداشت و درمان در آن زمان بر تغییر کاربری آن بیمارستان تصمیم بر جابه‌جایی دوباره مجذومان گرفته شد.
وی افزود: علی‌رغم مخالفت مجذومان و انجمن حامیان از جذام دانشگاه علوم پزشکی مجذومان را سپر بلای خود قرار داد تا با اسکان دادن مجذومان در بیمارستان طالقانی که در آن زمان خارج از شهر واقع شده بود، قادر باشد نظارت و مالکیت خود را بر این بیمارستان حفظ کند از همین رو کاربری بیمارستان طالقانی را مرکز امراض پوستی اعلام کرد.
سنابادی بیان کرد: بنابراین دکتر عبدالله بهرامی، رئیس وقت دانشگاه علوم پزشکی مشهد بیمارستان بوعلی را از جذامیان گرفت و باعث شد از مجموع جذامی‌های بیمارستان بوعلی تنها ۷۵ نفر به بیمارستان طالقانی بروند و بقیه که در حدود ۱۰۰ نفر بودند به علت بعد مسافت این بیمارستان از مرکز شهر مشهد حاضر به اسکان در بیمارستان طالقانی نشدند.
پژوهشگر و محقق تاریخ شفاهی ایران ادامه داد: چندی نگذشت که طبق تصمیم دانشگاه علوم پزشکی، مجدد بیماران و معلولان بیمارستان طالقانی را مجدد به آسایشگاه محراب‌خان که حالا به مرور زمان کوچک و کوچک‌تر شده بود منتقل کردند.
وی به سنگ نوشته‌ای بسیار قدیمی از شخص محراب‌خان والی خراسان و مرو و شرح اقدامات او برای مجذومان اشاره کرد و گفت: این سنگ نوشته قدیمی در روی دیواری در محوطه بیمارستان هاشمی‌نژاد قرار دارد(البته بنا به گفته مجذومان این سنگ نوشته هم‌اکنون از بین رفته است).
مجذومان بیغوله نشین، هتل دارند!
سنابادی به موضوع مورد اختلاف بین مجذومان و انجمن حمایت از جذامی‌ها اشاره کرد و افزود: علاوه بر بیمارستان هاشمی‌نژاد، آسایشگاه و ساختمان‌های آن، حمام واقع در ابتدای کوچه وحید ۸، یک هتل در محله کوه سنگی مشهد هم متعلق به جذامی‌ها در حال ساخت است که افراد جذامی نسبت به ساخت آن از سوی انجمن اعتراض دارند چراکه می‌گویند با پول ساخت آن هتل ما می‌توانیم برای خود خانه تهیه کنیم و از این بیغوله‌هایی که هم اینک در آن ساکن هستیم نجات یابیم.
پژوهشگر و محقق تاریخ شفاهی ایران تصریح کرد: مجذومان بسته به نوع و درصد معلولیت خود از انجمن مستمری دریافت می‌کنند و درآمد انجمن ۱- از محل وجوهات حاصل از کمک‌های مردمی، ۲- از محل وجوهاتی که آستان قدس رضوی از محل موقوفه محراب‌خان می‌پردازد در حال حاضر، ماهانه مبلغ ۵۰۰ هزار تومان حسب‌الامر مقام منیع تولیت آستان قدس رضوی است که این مبلغ در سال ۱۳۳۹ هجری شمسی در حدود دویست هزار تومان بود ۳- بخش دیگر از درآمد انجمن نیز از طرف دانشگاه علوم پزشکی مشهد است که سالانه مبلغی بابت استفاده از بیمارستان شهید هاشمی‌نژاد این دانشگاه به انجمن پرداخت می‌کند.
در خصوص دو وقف محراب‌خان و ۳۷۱۰ نیاز به تحقیقات بیشتری بود، بنابراین موضوع را از مدیر موقوفه‌های آستان قدس رضوی جویا شدیم.
سهم افراد مجذوم از دو موقوفه محراب‌خان و ۳۷۱۰ چیست؟
غلامرضا پرنده در گفت‌وگو با خبرنگار فارس در مشهد در خصوص وقف‌نامه‌های مربوط به مجذومان گفت: موقوفه محراب‌خان مربوط به مزرعه محراب‌خان که این وقف به سال ۱۱۲۰ هجری قمری بازمی‌گردد، محل جذامی‌خانه، موقوفه آستان قدس است که با اذن تولیت وقت به نام عبدالوهاب خان مکانی را برای حفظ و نگهداری افراد جذامی ساخته‌اند و این محل وقف افراد جذامی نیست و تنها اعیانی آن را برای جذامی‌ها ساخته شده است، از جمله مفاد این وقف‌نامه تهیه لباس و غذا از سوی آستان قدس رضوی هر ساله برای۴۰ نفر ایتام است تا هنگامی که آنها به سن بلوغ برسند.
مدیر موقوفات آستان قدس رضوی افزود: معاونت محرومیت زدایی ما این وظیفه را هر ساله انجام می‌دهد و به ۴۰ نفر یتیم طبق مفاد این وقف‌نامه کمک می‌کند.
وی ادامه داد: در ادامه این وقف‌نامه یادآوری شده اگر از ناحیه درآمد وقف برای ۴۰ نفر یتیم مبلغی باقی ماند، آن مبلغ مازاد صرف پخت حلیم برای افطار ماه مبارک رمضان و پخش آن در بین فقرا و خانواده‌های محروم و یتیم شود.
مدیر موقوفات آستان قدس رضوی در ادامه سخنانش به وقف‌نامه دیگری موسوم به ۳۷۱۰ اشاره کرد و گفت: این وقف نامه مربوط به شاهان خاندان پهلوی است که در آن بیشترین محل خرج‌کرد درآمد حاصل از این وقف را صرف هزینه تبلیغات در حوزه حرم مطهر امام رضا(ع) و بیمارستان امام رضا (ع) قرار داده است، علاوه بر آن مقداری از درآمد این موقوفه را برای جذامی‌ها، نوان‌خانه و یتیم‌خانه در نظر گرفته است.
پرنده ادامه داد: بنا به دستور تولیت آستان قدس سالیانه مبلغ ۵۰۰ هزار تومان به انجمن حمایت از جذامیان پرداخت می‌شود تا این انجمن این مبلغ ۵۰۰ هزار تومان را در بین جذامیان توزیع کند قبلا این مبلغ ۲۰۰ هزار تومان بود در این اواخر این مبلغ ۵۰۰ هزار تومان شد، این ۵۰۰ هزار تومانی که قبلا از طرف تولیت پرداخت می‌شده حالا در قالب پولی که از موقوفه ۳۷۱۰ برای افراد جذامی صرف می‌شود این مبلغ پرداخت می‌شود
موقوفه‌ای با ۱۲۵ رقبه در سراسر کشور
وی در خصوص وقف‌نامه ۳۷۱۰ گفت: این وقف‌نامه ۱۲۵ رقبه است که در کل کشور این رقبات پخش هستند، این رقبات خریداری آستان قدس بوده که تولیت وقت این رقبات را برای۱۰ مصرف از جمله حرم مطهر و توسعه آن، امور فرهنگی حرم مطهر، بیمارستان امام رضا و برای افراد جذامی، یتیمان و نوان خانه در نظر گرفته است.
مدیر موقوفات آستان قدس رضوی تصریح کرد: در گذشته پول این موقوفه به انجمن حمایت از افراد جذامی داده می‌شد اما اخیرا به دستور تولیت آستان قدس رضوی این پول به معاونت امداد آستان قدس رضوی داده می‌شود تا از طریق این معاونت توزیع شود زیرا مصارف وقف‌نامه هم برای یتیمان و نوان‌خانه و افراد جذامی‌است از همین رو به این معاونت داده می‌شود تا بین آنها تقسیم کند.
پرنده ادامه داد: سال ۹۸ از بابت این موقوفه مبلغ ۴۰۰ میلیون تومان به معاونت امداد پرداخت شد تا برای یتیم‌خانه، نوان‌خانه و افراد جذامی این پول را هزینه کند.
وی با بیان این‌که بودجه ما در این رابطه دو سال عقب است، عنوان کرد: بودجه سال ۹۸ را در قالب بسته‌های معیشتی برای افراد جذامی امسال تهیه و اهدا کرده‌ایم و چون در این وقف‌نامه قید نشده است به این افراد پول یا بسته معیشتی بدهید از همین رو معاونت امداد آستان قدس رضوی امسال اقدام به تهیه و توزیع بسته‌های کمک معیشتی به جای پرداخت پول برای جذامیان کرد که این کار از سوی انجمن حمایت از جذام مورد اعتراض قرار گرفت.
مدیر موقوفات آستان قدس رضوی با اشاره به تجهیزات و امکاناتی که از محل موقوفات آستان قدس رضوی برای بیمارستان امام رضا (ع) تهیه شده است، بیان کرد: اگر رئیس انجمن جذامیان طی نامه‌ای درخواست کمک از آستان قدس رضوی را داشته باشد ممکن است با تعلق مساعده‌ای برای افراد جذامی موافقت شود، اما از محل موقوفه ۳۷۱۰ بیشتر امکان پرداخت وجود ندارد به طور مثال امسال با توجه به شیوع کرونا با موافقت تولیت آستان قدس رضوی بر اساس اختیاری که وی دارد مبلغ دو میلیارد تومان به دانشگاه علوم پزشکی مشهد پرداخت شد.
پرنده با بیان این‌که عواید موقوفه باید فقط برای نیات وقف هزینه شود ابراز کرد: دو موقوفه در تهران وجود دارد که اجاره بهای آنها در سال قابل توجه است و درآمد هر دو این موقوفات برای دارو و درمان افراد مستحق در نظر گرفته شده است می‌توان از محل این موقوفات نیز برای هزینه درمان بیماران مجذوم استفاده کرد.
وی در توضیح حق تقدیمی املاک وقف آستان قدس رضوی بیان کرد: حق تقدیمی یعنی حق ایجاد اعیان در یک ملک متعلق به آستان قدس رضوی یعنی به شما آستان قدس رضوی این اجازه را می‌دهد روی زمین یا عرصه یک موقوفه ایجاد اعیان یا بنا و ساختمان کنید.
مدیر موقوفات آستان قدس رضوی افزود: بنابراین زمین آسایشگاه محراب‌خان مربوط به جذامیان نیست و این استنباط اشتباه است که برخی می‌پندارند آن آسایشگاه موقوفه جذامیان است.
پرنده در خصوص موقوفه ۳۷۱۰ گفت: در مفاد این وقف‌نامه به جذامیان اشاره دارد و ما یک گزارش مفصل در این رابطه در دست تدوین داریم و به صورت مستند در آن گزارش به میزان درآمدی که برای افراد جذامی در نظر گرفته شده است، پرداخته‌ایم.
تهیه گزارشی مستند از موقوفه ۳۷۱۰ در دست اقدام است
وی ادامه داد: در موقوفه ۳۷۱۰ و پول‌هایی که از محل درآمد آن موقوفه به معاونت امداد آستان قدس رضوی و انجمن حمایت از جذامیان داده‌ایم به طور کامل در دست بررسی است.
مدیر موقوفات آستان قدس رضوی خاطرنشان کرد:با توجه به این‌که این گزارش مستند است می‌توان با استناد به آن اگر حقی از جذامیان در رابطه با این موقوفه ضایع شده است احقاق حق کرد.
قابل ذکر است که در گفت‌وگوی نخست خبرنگار فارس با مدیر موقوفات آستان قدس رضوی درآمد اختصاص یافته به جذامی‌ها از محل درآمد موقوفه ۳۷۱۰ سالی ۵۰۰ هزار تومان گفته شد اما طی تماس بعدی خبرنگار فارس در سخنان ضد و نقیض دیگری مبلغ پرداخت شده از محل موقوفات ۳۷۱۰ در سال ۹۸ از طرف آستان قدس رضوی برای سه بخش یتیمان، نوان‌خانه و جذامی‌ها ۴۰۰ میلیون تومان در نظر گرفته شده است که این مبلغ در بین این سه بخش تقسیم شده است و ۵۰۰ هزار تومانی که سالانه از طرف آستان پرداخت می‌شده بنا به سخنان جدید مدیر موقوفات آستان قدس رضوی به دستور تولیت در خصوص پرداخت مساعدت به انجمن جذامیان بوده و غیر از پولی بوده که از محل موقوفه ۳۷۱۰ پرداخت می‌شده و امسال این پول در قالب پولی که از محل موقوفه ۳۷۱۰ به انجمن حمایت از جذام تخصیص یافته پرداخت شده البته در قالب بسته‌های کمک معیشتی به انجمن داده شده است.
این در حالی است که نویسنده کتاب «آستان قدس رضوی و موقوفه محراب‌خان» همان طور که در صفحه ۷۴ کتاب خود و در سخنان خود با خبرنگار فارس یادآور شده پرداخت مبلغ ۵۰۰ هزار تومان از طرف آستان قدس رضوی از محل درآمد موقوفه محراب‌خان انجام می‌شود.
در پایان آنچه به ذهن متبادر می‌شود از این قرار است که ۱- چرا علی‌رغم این‌که جمعیت مجذومان در طی سال‌ها کم شده است و با توجه به املاک و متعلقاتی بسیاری که برای نگهداری این افراد از گذشته در نظر گرفته شده است اما حال مجذومان ساکن در آسایشگاه روزبه روز وخیم‌تر شده است؟ ۲- چرا انجمن حمایت از جذامیان به جای پرداختن به وظیفه اصلی خود در سروسامان دادن به وضعیت مجذومان شروع به هتل‌سازی کرده است؟ ۳_ دانشگاه علوم پزشکی مشهد بر اساس چه مجوزی باعث جابه‌جایی‌های مکرر مجذومان شده و در قبال این جابه‌جایی‌های مکرر و خساراتی که از این ناحیه به مجذومان وارد کرده است برای جبران آن چه اقداماتی انجام داده است؟ ۴- با توجه به این‌که بیمارستان هاشمی‌نژاد در ملکی که متعلق به مجذومان بوده است ساخته شده و نظر به این‌که این بیمارستان طبق تعهدات خود باید مبلغی را به عنوان اجاره‌بها و مداوای رایگان مجذومان انجام می‌داده آیا به تعهدات خود عمل کرده است؟ ۵- انجمن حمایت از مجذومان در طی این سال‌ها درآمد و مقرری‌هایی که از محل موقوفات از آستان قدس رضوی دریافت کرده و از محل اجاره بها بیمارستان هاشمی‌نژاد از دانشگاه علوم پزشکی دریافت کرده و اضافه بر آن کمک‌های مردمی که برای کمک به جذامی‌ها به این انجمن داده می‌شده را در چه راه‌هایی صرف کرده است؟ ۶- آستان قدس رضوی که در سال‌های گذشته به عنوان متولی اصلی در سر و سامان دادن به مجذومان شناخته می‌شده چرا هم‌اکنون این نقش وی با توجه به تاکیدات مکرر تولیت وقت در رسیدگی به حال محرومان و اقشار آسیب‌پذیر کم رنگ شده است؟
امیدواریم دستگاه‌های نظارتی با تحقیقات بیشتر خود و راستی آزمایی پاسخ‌های شفافی برای این سوالات پیدا کنند تا مگر در سایه تحقق پاسخ به این سوالات کور سوی امیدی در زندگی مجذومان پیدا شود و وضعیت بی‌سامان مجذومان آسایشگاه و سایر مجذومان پراکنده در سطح شهر به سامان شود.
نظر شما